- Film fabularny
- Produkcja: Polska
- Rok produkcji: 1969
- Premiera: 1970. 03. 13
- Gatunek: Film sensacyjny
- Dane techniczne: Czarno-biały. 2507 m. 83 min.
http://www.youtube.com/watch?v=ID21XIb32FM
II wojna światowa, Polska. Dwu esesmanów, wysługując się więźniami obozu koncentracyjnego, ukrywa w skalnym, podziemnym bunkrze zagrabione dzieła sztuki i kosztowności. Wkrótce więźniowie zostają rozstrzelani. Esesmani zaś cało unoszą głowy z wojennej zawieruchy. Mijają dwadzieścia cztery lata. W pewnym miasteczku na Ziemiach Zachodnich niejaki doktor Olszak bezskutecznie poszukuje tajemniczego skarbu. Twierdzi, że gdzieś w okolicy hitlerowcy ukryli zrabowane dobra wielkiej wartości. Mieszkańcy miasteczka i znajomi doktora z niedowierzaniem przyjmują te rewelacje. Traktują je jako skutek ciężkich doświadczeń obozowych Olszaka. Ten jednak nie myli się. Jest bowiem jedynym więźniem, tytułowym „ostatnim świadkiem”, który ocalał z hitlerowskiej masakry, dokonanej tu przed laty. Niebawem przychodzi mu spotkać dawnych oprawców. Dwu niedawno przybyłych esesmanów, podających się obecnie za turystów – naukowców gorliwie myszkuje po okolicy. Oni również chcą znaleźć skarby, które ukryli tu przed laty. Olszak rozpoznaje jednego z nich, lecz nic nie może zrobić. Dokumenty Niemca są bez zarzutu. Mimo to doktor postanawia śledzić każdy krok przybyszów. Robi to jednak po amatorsku, wskutek czego wpada w poważne tarapaty.
Reżyser jeszcze przed premierą zapewnił filmowi dużą widownię, angażując do roli Olszaka Stanisława Mikulskiego, będącego wówczas u szczytu popularności po występach w „Stawce większej niż życie”. W „Ostatnim świadku” Mikulski również gra bohatera odważnego i narażającego życie dla słusznej sprawy. Olszak jest jednak bardziej ludzki niż Hans Kloss. Jako cywil kilkakrotnie daje się przechytrzyć przeciwnikom i tylko przypadkowi bądź ekipie geologów, którzy w finale okażą się być milicjantami, zawdzięcza wyjście z opresji. Ma za sobą także bolesne przeżycia obozowe, które zostawiły ślady w jego psychice. Jednak to właśnie dzięki jego niezłomnej woli pomszczenia pomordowanych więźniów intryga zmierza do pomyślnego finału, a zło zostaje wreszcie ukarane. [PAT]